Skammsýni og skemmdarverk.

 Akureyri er fallegur bær en landlítill. Möguleikar bæjarbúa á útvist og hreyfingu eru fjölbreytilegir. Við eigum okkar Kjarnaskóg, við eigum Krossanesborgir, við eigum og höfum aðgang að Óshólmunum Eyjafjarðarár, Naustaborgir eru sérstakar og vaxandi útivistarsvæði. 

Glerárdalur – að mestu ósnertur.

Það var því gleðilegt að bæjarstjórn Akureyrar skyldi gefa bæjarbúum það í afmælisgjöf að gera Glerárdal að fólkvangi. Það hafði verið baráttumál margra í áratugi. Merkur áfangi í útivistarmálum Akureyringa var í höfn, héldu margir. En því miður eru blikur á lofti. Smáfyrirtæki í eigu Norðurorku tókst að selja bæjarfulltrúum og fleirum þá „frábæru“ hugmynd að gera virkjun á Glerárdal. Að vísu er þetta smávirkjun í hinu stóra samhengi og skiptir litlu máli þegar horft er til heildarhagsmuna. Auk þess er orkuframleiðsla þessarar væntanlegu virkjunar lítil sem engin á þeim tíma sem orkuþörfin er mest, enda vita allir sem til þekkja að Gleráin er vatnslítil góðan hluta ársins.

Það kom þegar állit frá Náttúrufræðisstofnun að fólkvangur og virkjun færu ekki saman og í þeirra huga var það óhugsandi að virkjun gæti risið inni á væntalegum fólkvangi.  Í framhaldi af því áliti var farið í að smíða bastarð þar sem línur fólkvangsins voru dregnar þar sem það hentaði hagsmunum Fallorku sem er fyrirtækið sem ætlar að reisa þetta mannvirki. Við höfum séð sambærilegar aðferðir hjá núverandi umhverfisráðherra þar sem hann breytir mörkum friðlands í Þjórsárverum í samræmi við væntingar Landsvirkjunar. Það er auk þess full ástæða til að ætla að fram komi hugmyndir um stækkun þessarar virkjunar ef Fallorka nær þessum áfanga í baráttu sinni. Engar rannsóknir hafa verið gerðar á jarðfræði svæðisins eða rennsli Glerár sem er þekkt óhemja í leysingum. Rannsóknir Fallorku eru afar takmarkaðar enda ætti það ekki að vera á hendi hagsmunaðila að gera slíkar rannsóknir. Þær á að gera af þar til bærum stofnunum og vísindamönnum. Fullkomið umhverfismat á að vera skilyrði á þessu svæði.

Aðferð Fallorku að selja bæjarfulltrúum og bæjarbúum þessa hugmynd var að bjóða göngustíg á væntanlegu pípustæði þar sem þeir sáu fyrir sér að dalurinn opnaðist með því fyrir útivistarfóllk.  Sannarlega er það mikið afsláttarverð, ósnertur dalur og fullkominn fólkvangur fyrir verð eins göngustígs. En þetta keyptu bæjarfulltrúar og sendu málið áfram í skipulagsvinnu.

Í tillögu að breyttu aðalskipulagi var síðan gerð tilraun til að taka  fossa og skessukatla Glerárgils  af náttúrminjaskrá, en bæjaryfirvöld voru rekin til baka með það því það er ekki í valdi sveitarfélags að ákveða slíkt. Sorglegt að sjá þessa tilraun til afnáms þessara náttúruundra af Náttúruminjaskrá.

Nokkrar athugsemdir frá umhverfisstofnun bárust.

4) Umhverfisstofnun dagsett 14. janúar 2014.
a) Stofnunin telur að koma þurfi fram hvaða áhrif stífla og lón mun hafa áhrif á upplifun þeirra sem heimsækja svæðið.
b) Koma þarf fram í tillögu um aðalskipulagsbreytingar umfang pípunnar og áhrif hennar á umhverfið.
c) Bent er á að umhverfis- og auðlindaráðherra sjái um breytingar á afmörkun svæðis á Náttúruminjaskrá en ekki sveitarfélög.

Glerárdal hefur verið misþyrmt undanfarna áratugi. Svæðum næst bænum var raskað með efnistöku og sorphaugum, en innar var hann lítt snortinn. Von mín var að skemmdarverkum væri lokið og við gætum varðveitt dalinn okkar eins ósnortinn af mannanna verkum og hægt væri. Við myndum opna hann komandi kynslóðum með það í huga.   Það kom skýrt fram í athugasemdum Náttúrfræðistofnunar að verðmæti Glerárdals, með tilliti til fólkvangs, væri hversu lítt snortinn og óraskaður hann var þegar innar var komið.

Nú er að hefjast umsagnarferli vegna þessa máls. Því miður hafa þessi áform ekki vakið mikil viðbrögð og satt að segja hefur þessum málum verið sýnt ákveðið tómlæti. En það skiptir máli að hafa skoðun á þessum áformum og það skiptir ekki síður máli að hugsa þetta í stóru samhengi og til langs tíma. Áform bæjarstjórnar lýsa ákveðinni skammsýni sem svo oft er áberandi í umræðu um umhverfismál á Íslandi.

Við höfum núna tækifæri á að gera Glerárdal að fólkvangi og glæsilegu útivistarsvæði. Það sem virkun skapar er allt annar veruleiki.  Glerárgil og fossar þess vatnslitlir eða nánast vatnslausir stóran hluta ársins, akvegur inn að væntalegu stíflustæði og jarðrask á stórum svæðum tengt virkjun og athafnasvæði hennar. Það er uppfyllir ekki væntingar um náttúrufólkvang, það þarf verulegan sannfæringarkraft til að sannfæra sjálfan sig um annað.

Valið er okkar, viljum við virkjun sem skiptir sáralitlu máli fjárhagslega hvað þá með orkuöflun í huga, eða viljum við skilgreina Glerárdal sem náttúrufólkvang með hagsmuni framtíðarinnar að leiðarljósi.

Valið er okkar kæru bæjarbúar.

Skora á alla sem unna náttúru Akureyrar að stíga fram og hafa áfhrif á skammsýn áform bæjarstjórnar Akureyrar.

Athugasemdir

[Jóhannes Laxdal Baldvinsson, 14.2.2014 kl. 22:34]

Þetta eru glórulaus áform.  Akureyringar verða að stoppa þetta strax í fæðingu.  Ímyndum okkur að Landsvirkjun verði seld einkaaðilum og hugmyndir um orkusölu um sæstreng verði að veruleika hvað ætla þá Akureyringar að gera til að tryggja rafmagn fyrir sig?   Glerá er ákveðinn öryggiþáttur varðandi óvissa framtíð og grundvallaratriði að svo verði áfram.

[Jón Ingi Cæsarsson, 16.2.2014 kl. 20:28]

Framleiðslugeta Glerár nemur nokkuð nærri því rafmagni sem MS þarf til nota í mjólkubúinu.. þetta er bæjarlækur.