Örlög Miðbæjarskipulagsins.

Fyrir tæplega áratug komu fram hugmyndir um að byggja upp miðbæ Akureyrar og koma honum í heildstæðara og form og gæða hann nýju lífi. Allir sem til þekkja vita að miðbærinn okkar hefur verið að dala og frá því vegur hans var hvað mestur á árunum frá 1940 – 1980 hefur mikið vatn runnið til sjávar. Hafnarstrætið, frá Umferðarmiðstöð og norður að Ráðhústorgi var lykilgata í verslun og viðskiptum í bænum. Hliðargöturnar, Kaupvangsstræti, drifið af starfssemi KEA og Skipagata nutu návistar við þessa lykilgötu Akureyrar.

En svo fór að halla undan fæti og fjöldi verslana og fyrirtækja hurfu úr hinum eininlega miðbæ á Akureyri. Kea leið undir lok, Póstur og sími hurfu úr Hafnarstræti og Skipagötu og fjöldi smáverslana fóru annað þar með taldar allar matvöruverslanir sem þar voru og voru ekki fáar. Tími magasína og lágvöruverslananna var runninn upp.

Á árinu 2004 eða fyrir bráðum átta árum síðan var blásið til íbúaþings í Íþróttahöllinni þar sem hátt í 2.000 Akureyringar réðu ráðum sínum og ræddu bæinn sinn. Niðurstaðan úr þessu stóra íbúaþingi var ótvíræð, Akureyringar vildu endurreisa Miðbæinn og gæða hann lífi á ný. Blásið var til stórrar alþjóðlegrar samkeppni þar sem arkitektar víðsvegar úr heiminum sendu inn á annað hundrað tillögur að framtíðaruppbyggingu Miðbæjarins og nágrennis. Ein þessara tillagna var valin sigurvegari og sigurvegarinn var Skotinn Graeme Massey sem síðar vann einnig tillögur að uppbyggingu að Vatnsmýrinni í Reykjavík.

Árið 2006 var síðan lokið heildarendurskoðun Aðlaskipulags Akureyrar og m.a. voru þar settar inn áherslur verðlaunatillögunnar góðu um uppbyggingu á miðbæjarsvæðinu. Meirihlutinn 2006 – 2010 vann síðan að gerð deiliskipulags á svæðinu eins og Aðalskipulagið sagði fyrir um. Endurnýjun eldri eigna, þétting byggðar þar sem bílastæði voru sett í kjallara húsa sem áttu að rísa á núverandi bílastæðum neðan Skipagötu. Jafnframt var Torfunefssvæðið skipulagt með uppbyggingu í huga og keyrt var á endurnýjun hafnarsvæðisins við Miðbæinn þannig að líf skapaðist þar á ný og aðstaðan yrði bænum til sóma.

Þarna var einnig hið umdeilda „Síki“ sem varð tilefni mikilla deilna og skoðanaskipta en var í sjálfu sér aukaatriði í allir þeirri hugmyndavinnu sem unnin hafði verið að frumkvæði íbúanna sjálfra á íbúaþingi.

Deiliskipulagsvinnan var langt komin og sennilega hefur aldrei verið vandað eins til vinnu af þessum toga á Íslandi.  Það sem útaf stóð og var ekki komið í höfn var að ákveða hvort bæjaryfirvöld í samráði við íbúa vildu breyta Aðalskipulaginu og sníða af helstu agnúana t.d. með að fella burtu hið umdeilda „síki“ sem í sjálfu sér var smámál og auðvelt að breyta. En þarna strandaði þessi vinna og nú eru liðin tvö ár, hálft kjörtímabil, og vinnan sem lagt var að stað með að frumkvæði íbúanna sjálfra á íbúaþingi hefur legið niðri síðan þá.

Það eina sem unnið hefur verið við er deiliskipulag syðst á Miðbæjarsvæðinu, Drottingingarbrautarreit sem er samt sem áður aðeins framhald á vinnu sem búið var að framkvæma meðan reiturinn var enn í höndum fyrirtækis sem varð gjaldþrota.

Staða Miðbæjarmála nú:

Núverandi bæjaryfirvöld og skipulagsnefnd hafa sýnt niðurstöðum íbúaþings og fyrirmælum Aðalskipulags fullkomið tómlæti. Málið hangir í lausu lofti og bíður framtíðarinnar að fá í það niðurstöðu. Ef bæjaryfirvöld hafa áhuga á að víkja af þeirri braut sem íbúaþing 2004 markaði þá þarf að ákveða það með formlegum hætti. Miðbærinn á ástandið þar bíður sér ekki til batnaðar, það er öllum ljóst. Það er líka afar mikilvægt að á þessu svæði sé tilbúið heildstætt skipulag og að ekki sé ráðist í „bútasaum“ þar sem einn reitur er tekinn og síðan næsti í algjöru samhengileysi. Það eru vond vinnubrögð. Það eru líka vond vinnubrögð að setja málið á ís og gera ekki neitt eins og núverandi bæjaryfirvöld hafa ákveðið með að fresta endurskoðun Aðalskipulagsins til ársins 2016. Það dæmir mál á þessu svæði til algjörrar kyrrstöðu næstu árin og Miðbærinn heldur áfram að dala eins og öllum er fullljóst að er að gerast, nema ef til vill ráðandi bæjaryfirvöldum. Það þarf að taka á umdeildum málum og afgreiða þau í samræmi við vilja íbúanna.

Ef bæjarbúar vilja ekki „síkið“ þá á að fella það út af Aðalskipulagi og vinna með þá staðreynd í stað þess að gera ekki neitt og þar með er það mál enn þarna, hangandi yfir og óleyst. Að „gera ekki neitt“ er það versta sem boðið er upp á í skipulagsmálum. Það er eins og að reyna fresta framtíðinni.

Þannig á ekki að vinna.

Ef ekkert gerist í Miðbæjarmálum næstu árin mun honum halda áfram að hnigna, mest öll verslun og viðskipti fara annað,  og því miður sjást þess skýr merki að þannig er þróun mála á þessu svæði.