Stefnumörkun sem gekk eftir.

  Samantekt sem ég skrifaði í upphafi kjörtímabilsins 2006 -2010.

Allt gekk þetta eftir og árangurinn stórkostlegur.

 

Sorpmál Eyjafjarðarsvæðis. Forgangsmál næsta kjörtímabils ?

 

Undanfarin ár hafa sorpmál á Eyjafjarðarsvæðinu verið að vefjast fyrir mönnum með alvarlegum hætti. Sorpeyðing bs. er samvinnuvettvangur sveitarfélaganna við Eyjafjörð og hefur haft umsjón og rekstur með þessum málum á annan áratug. Fjöldamörg undanfarin ár hefur stjórnin verið að svipast um eftir nýjum urðunarstað fyrir sorp. Menn hafa ákveðið að hætt verði að urða á Glerárdal á næstu árum og því hafa farið fram nokkur leit að nýjum urðunarstað. Tillögur hafa komið fram um þó nokkuð marga staði en niðurstaða þeirra tilrauna hafa verið á einn veg, sveitarfélagið sem um hefur verið rætt hefur lagst alfarið gegn áformum um urðun í sveitarfélaginu. Sem dæmi um staði sem skoðaðir hafa verið, mismikið þó eru.

  

 

Í landi Hellu á Árskógsströnd, landi Skúta í Hörgárbyggð, í landi Gása Hörgárbyggð, landi Dagverðareyrar í Hörgárbyggð, í austanverðum Hjalteyrarásnum í Arnarneshreppi, auk þess voru skoðaðir staðir í Eyjafjarðarsveit sem voru strax út úr myndinni vegna aðstæðna.

 

  

 Því miður hafa menn ekki viljað taka á þessum málum af samstöðu og festu, “ ekki hjá mér hefur verið mottóið”. Staðan er því þannig í dag, það er urðað á Glerárdal sem er alls ekki heppilegur staður frá sorptæknilegum ástæðum, langt frá sjó og í töluverðri hæð yfir sjávarmáli. Slíkt hægir auðvitað á öllu niðurbroti auk þess sem engum nútímaaðferðum hefur verið beitt á svæðinu. Rusl fýkur um víðan völl og vargfugl hefur greiðan aðgang að úrgangi á svæðinu. Slíkt er auðvitað afar óheppileg ímynd fyrir svæði sem vill kenna sig við matvælaframleiðslu og ferðamennsku.

 

 

Stefnumið í sorpmálum.

 

Á heimsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í Río 1992 var samþykkt framkvæmdaáætlun í umhverfis og þróunarmálum fyrir heimsbyggðina. Sérstaklega er fjallað um sorp og skolp í kafla 21. Þar er fjallað um hvernig hægt er að draga úr myndun sorps, umhverfisvæna förgun sorps og aukna sorpþjónustu. Til að draga úr magni sorps eru m.a. sett fram eftirfarandi markmið.

  

 

• Koma skal á jafnvægi eða minnka það sorp sem fer til endanlegrar förgunar.
• Styrkja þær aðferðir sem notaðar eru til að áætla magn og samsetningu sorps.

  

Til að tryggja nægilegt fjármagn og tæknilegar úrlausnir fyrir svæði, ríki og sveitarstjórnir þannig að tryggð sé nægileg endurnotkun og endurnýting á sorpi árið 2000.

Tryggja að árið 2000 sé öllum iðnvæddum ríkjum komið á kerfi sem tryggir hagkvæma endurnotkun og endurvinnslu sorps.

Að árið 2025 sé öllu sorpi eytt samkvæmt staðbundnum og alþjóðlegum kröfum.

 

  

Staðardagskrá 21.

 

Álaborgarsamykktin um staðbundna dagskrá 21 nær til allra þátta umhverfisins og umhverfismála. Hvað varðar sorpmál eru sett fram ákveðin markmið sem vert er að hafa í huga.

 

• Draga úr myndun sorps.
• Auka eins og hægt er umhverfisvæna endurnotkun og endurvinnslu sorps.
• Hvetja til umhverfisvænni meðferðar og förgunar á sorpi.
• Auka þjónustu á þeim svæðum sem hún er lítil sem engine.

 

Evróputilskipanir.

 

Í þeim er m.a. að finna tilskipun sem segir að árið 2016 skuli aðeins urða 35% lífræns sorps. Við megum fresta þessu til 2020 en alls ekki lengur. Hér á landi er 87% lífræns sorps urðað. Þetta segir okkur að mikið verk er óunnið hér á svæðinu og ljóst að þessum markmiðum verður ekki náð nema með markvissum aðgerðum og töluverðum kostnaði. Helstu leiðir til að ná þessum markmiðum eru:

 

 

• Brenna lífrænt sorp og nýta varmamyndunina. Slíkt telst endurnýting.
• Nota lífrænt sorp til jarðvegsgerðar. Það telst endurnýting.
• Safna gasi úr lífrænu sorpi. Ekki er sátt um að það flokkist til endurnýtingar.

 

 

Allar þessar aðferðir krefjast þess að lífrænt sorp sé flokkað. Fyrstu tvær aðferðirnar krefjast nákvæmrar flokkunar.

 

Sorpmagn.

 

Áætlað sorpmagn frá heimilum á svæði Sorpeyðingar bs. er um 8.200 tonn. Akureyringar leggja til 72 % af þessu magni. Næst kemur Dalvík með 10%.

 

Sorpurðun eða sorpbrennsla ?

 

Samkvæmt samanburðartölum sem eru orðnar nokkurra ára gamlar er mismunur á þessum tveimur aðferðum eftirfarandi.

 

Stofnkostnaður:    Sorpbrennsla   390 milljónir   Sorpurðun 70 milljónir

Árleg útjöld:                    “               123  milljónir.            “       26 milljónir

Magn af förguðu.             “             11.600 tonn                 “   13.400 tonn.

 

Kostnaður hvert tonn        “               10.600 kr.                 “       1.950 kr.

 

  

Ljóst er að urðun er hagkvæmari kostur í dag. Ekki er tekið tillit til orkusölu en hún er skilyrði brennslu. Ekki er tekið tillit til aukins kostnaðar vegna tilskipana Evrópusambandsins sem uppfylla þarf fyrir 2020. Munurinn er því ekki eins mikill til lengri tíma litið en þrátt fyrir að brennsla ætti sér stað þyrfti alltaf að urða nokkuð af óbrennalegu auk þess sem til falla 800 tonn að ösku við brennsluna.

 

 

Vinnsla á lífrænu sorpi.

  

 

Með aukinni flokkun gefst tækifæri til að breyta tíðni sorphirðu. Við flokkun á lífrænu sorpi þarf að breyta sorpbifreið þannig að hún geti losað tunnur. Ekki er hægt að losa lífrænt sorp og annað í sömu ferð. Á móti er hægt að fækka losunardögum á ólífrænu sorpi á móti.

Notkunarmöguleikar á afurð sem fellur til við vinnslu á lífrænu sorpi er molta, haugagas og fljótandi áburður. Möguleikar eru mjög háðir staðháttum og aðstæðum á hverjum stað. Helstu aðferðir við vinnslu eru.

  

 

• Múgaaðferð…..afurð: molta.
• Einingaaðferð…afurð: molta
• Meltari ………..afurð: molta, flotáburður og metangas
• Orkuhaugar……afurð: metangas.

  

Töluverður kostnaður er  að koma upp mannvirkjum til að vinna úr lífrænu sorpi. Góð reynsla er komin á múgaaðferðina hjá Sorpu og einnig hefur verið gerð slík tilraun við frumstæðar aðstæður vestan sorphauganna hér. Sérfræðingar telja múgaaðferðina henta best hér því magn það sem til fellur hér er ekki mikið á mælikvarða fjölmennari svæða. 

 

  

Skoðun mála.

 

 

 

Sorpeyðing Eyjafjarðar bs hefur láti gera ýmar rannsóknir á möguleikum hér á svæðinu. Niðurstaða þeirra er nokkuð skýr.

  

 

• Finna þarf nýjan urðunarstað.
• Þar þarf að koma upp vinnslu á lífrænum úrgangi.
• Leggja þarf töluverða fjármuni í stofnkostnað slíkrar verksmiðju.
• Athuga þarf í fyllstu alvöru hvort sveitarfélögin við Eyjafjörð eru tilbúin í samvinnu sem auðvitað er besti kosturinn.
• Ef svo er ekki verður Akureyri að taka frumkvæði og leysa sín mál innan örfárra ára ( ef til vil þriggja til fjögurra)
• Þá tæki Akureyri að sér að vinna sorp fyrir nágrannasveitarfélögin fyrir sanngjarnt verð.

  

Þetta set liggur fyrir sem hugleiðingar mínar í þessu máli. Að mínu mati hafa þessi mál dankað allt of lengi og staða þessara mála hér eru okkur öllum til stórra vansa. Bæjarstjórn sem tekur þessi mál af festu og ábyrgð hefur vantað sárlega hér og því miður hefur okkur tekist afar vel að velta þessu á undan okkur allt of lengi.

 

 

 

Það er nauðsyn að við öll tökum þetta til umhugunar og vonandi leiðir það til ákveðinnar stefnu sem fleytir okkur inn í nútímann.

 

Gott í bili

 

Jón Ingi